Multifunctioneel biologisch-dynamisch landbouwbedrijf met bestaansrecht

Pionieren in de jaren 90: hoe het begon

Tineke Bakker studeerde aan de middelbare land- en tuinbouwschool voor biologische landbouw 'Warmonderhof', tegenwoordig te Dronten. Hoewel ze zelf van huis uit geen agrarische achtergrond heeft, wilde ze graag zelf een landbouwbedrijf starten. “Niet geprobeerd is niets gewonnen!”, was daarbij haar motto. Samen met haar studiegenote Irene ging ze op zoek naar een stuk pachtgrond, want ze hadden geen eigen geld. Tineke en haar compagnon stelden zelf een gedegen bedrijfsplan op, met hulp van de toenmalige vrouwenafdeling van de Kamer van Koophandel en met de ervaring die ze al hadden met het bedrijf waar ze werkten. Stichting IJssellandschap zag hun bedrijfsplan voor een biologisch landbouwbedrijf wel zitten, en bood hen het erf aan van een voormalige veehouderij. De -zeer geschikte- tuinbouwgrond konden ze pachten, maar de stallen moesten ze kopen. Crowdfunding en leningen van vrienden, familie en sympathisanten waren bij elkaar goed voor een hypotheek bij de Triodos Bank. Het avontuur kon beginnen!

Meteen van start

Wat tegenviel, was dat een aantal stallen al gesloopt bleek te zijn. Gunstig was dat er geen bestemmingsplanwijziging nodig was. Vervolgens werden alle tuinbouwmachines aangeschaft, een ondergronds beregeningssysteem aangelegd, en een kas geplaatst. De kapschuur met asbestdak werd gesloopt en vervangen door een nieuw hoofdgebouw, met een karakteristiek roodgolvend dak. Ze moesten wel de hoogte van de gesloopte kapschuur aanhouden. Het geld voor de nieuwbouw brachten ze, samen met hun toekomstige afnemers, bij elkaar met een bouwlening. De jaarlijkse rente mocht ‘in natura’ worden betaald in de vorm van een jaarlijks etentje op De Oosterwaarde.

Veel hulp uit het eigen netwerk

Het initiatief van Tineke en Irene werd opgepikt door een grote groep mensen om hen heen. De meesten werden later ook afnemers van hun producten. Op die manier ontstond er een breed netwerk met verschillende expertises. Zo hielpen een bouwkundige en een architect uit dit netwerk hen ‘pro deo’ met het ontwerp, en begeleidden het bouwproces. “Daarnaast hebben we hulp gehad van juristen en PR-experts uit het netwerk. Mensen zijn erg betrokken bij het bedrijf”, vertelt Tineke.

‘Community Supported Agriculture’

Zo kun je De Oosterwaarde volgens Tineke het beste omschrijven. Het is een commanditaire vennootschap, zonder winstoogmerk. “Deze vorm past goed bij onze bedrijfsfilosofie, en zorgt voor een sterk gevoel van eigenaarschap bij deelnemers”. Maar ook op een andere manier verschilt deze werkwijze van de traditionele landbouw. Zo is er een sterkere binding met de omgeving, met oog voor landschappelijke inpassing. En vooral: het ontziet en verzorgt de natuur, en levert daarbij ook nog een grotere variatie in de gewassen op. De Oosterwaarde voorziet ruim 200 huishoudens het hele jaar door van groente. In ruil daarvoor betalen deze deelnemers -bij vooruitbetaling- de kosten van de productie, en dragen een deel van het risico van de oogst. Veel deelnemers denken, werken of financieren mee. Er wordt gewerkt met een open boekhouding. Al met al is het een beetje het eigen bedrijf geworden van een groep enthousiastelingen. Een groep die met veel voldoening en plezier ook nog eens hun steentje bijdraagt aan duurzame landbouw in de regio. Inmiddels bestaat De Oosterwaarde 25 jaar en heeft haar bestaansrecht wel bewezen. Community Supported Agriculture is dan ook een beproefd recept voor succes gebleken. Tot slot is het bedrijf onlangs nog uitgebreid met buitenschoolse opvang.

Meebewegen met de tijd

Het bedrijf staat niet stil. Op het dak van de voormalige kippenstal liggen zonnepanelen, en de nieuwbouw wordt verwarmd door een (horizontale) grondwarmtepomp, een zogenaamde vlakcollector. Er zijn meerdere plannen om het erf verder toekomstbestendig te maken. Zo willen ze de boerderijwinkel uitbreiden, en de schuur opknappen en isoleren, om plek te maken voor workshops en rondleidingen. Ook wordt het hoofdgebouw van het aardgasnet afgekoppeld, naar verwachting eind 2019. In de plaats daarvan wordt een tweede vlakcollector aangelegd. Daarvoor is een oppervlakte nodig van 30x30 meter, vlak naast het woonhuis. Ook zijn er ambities om de eigen kringloop van het bedrijf te sluiten wat betreft mestvoorziening, en ook om nieuwe functies te onderzoeken, door bijvoorbeeld zorg aan te bieden

Niet geprobeerd is niets gewonnen!”